اکثرا افراد در زندگی خود برای یک بار هم که شده شقاق (فیشر) یا همان زخم مقعدی را به طور مقطعی تجربه می کنند. در نتیجه اگر شما هم در حال حاضر با این مشکل درگیر هستید، نیاز نیست نگران باشید. چرا که در این مقاله ما تمام نکاتی که باید بدانید تا به راحتی این عارضه را پشت سر بگذارید به طور کامل برایتان توضیح دادیم.شقاق چیست ؟شقاق یا فیشر که به آن زخم مقعدی نیز گفته می شود، در حقیقت یک شکاف، ترک یا خراش کوچک بین چین خوردگی های مقعد است که ممکن است در دریچه مقعد یا داخل کانال رکتوم هم ایجاد شود. شقاق مقعدی به انگلیسی با اصطلاح Anal Fissure نام برده می شود و عوامل مختلفی در به وجود آمدن آن نقش دارند. این شکاف کوچک طی حرکات شکمی روده و اجابت مزاج می تواند باعث درد، سوزش و خونریزی در ناحیه نشیمنگاهی فرد شود. یکی دیگر از عوارض رایج شقاق یبوست می باشد. اگر این عارضه درمان نشود، به مرور زمان زخم عمق بیشتری پیدا کرده و عضلات اطرافش را نیز درگیر می کند. بیماری شقاق به سن بستگی ندارد و افراد در هر مقطع سنی بر اساس سبک زندگی و داشتن رژیم غذایی نامناسب خود می توانند درگیر آن شوند.

علائم شقاق یا فیشر مقعدیمانند هر بیماری دیگری، شقاق مقعدی نیز با علائم و نشانه های خاصی همراه است. شایع ترین علائم شامل موارد زیر هستند:

• پارگی یا شکاف قابل مشاهده در پوست اطراف مقعد


• همراه با یک اسکین تگ یا گوشت اضافه در کنار زخم


• درد شدید در ناحیه مقعد در حین حرکات روده، دفع و خروج گاز معده


• رگه های خون روی مدفوع یا روی دستمال توالت پس از پاک کردن


• سوزش یا خارش در ناحیه مقعد


• خونریزی از زخم (در موارد مزمن)

انواعدر بیشتر موارد این زخم مقعدی کوچک خود به خود بهبود پیدا می کند ولی در بعضی از افراد ممکن است این گونه نباشد و با گذشت زمان حتی وضع آن بد تر شود. به طور کلی می توان این عارضه را به دو دسته تقسیم کرد:

• شقاق حاد: به طور معمول زمانی که فرد برای اولین بار این شکاف مقعدی را تجربه کرده و طی 6 الی 12 هفته بهبود پیدا می کند، به آن شقاق حاد می گویند.


• شقاق مزمن: اکثرا زمانی که فرد شقاق حاد خود را نادیده گرفته و برای پیشگیری از گسترش یا درمان آن اقدام نمی کند، زخم بیشتر از 12 هفته باز مانده و عضلات اسفنکتر مقعد را درگیر خود می کند. در این حالت معمولا لبه های زخم برجسته شده و همراه با سوزش و درد شدید همراه است. به این مرحله پیشرفته شقاق، مزمن می گویند و به مراتب درمان آن سخت تر است.

علت بوجود آمدن شقاق یا زخم مقعدی چیست؟پوست مقعد بسیار نازک و حساس می باشد. در نتیجه ترک مقعدی اغلب در هنگام دفع مدفوع بزرگ یا سفت و رابطه مقعدی رخ می دهد. یبوست مزمن یا اسهال مکرر نیز می تواند منجر به پارگی پوست مقعد شود. همچنین سایر علل شایع عبارتند از:

• حرکات روده


• فشار آوردن در هنگام زایمان


• بیماری التهابی روده (IBD)


• بیماری کرون


• کاهش جریان خون در ناحیه آنورکتال


• تنگی بیش از حد عضلات اسفنکتر مقعد

همچنین در موارد نادر ، ممکن است این پارگی بنا به دلایل زیر به وجود بیاید:

• سرطان مقعد


• ویروس اچ آی وی HIV


• زگیل تناسلی


• بیماری سل


• سیفلیس


• تبخال

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به زخم مقعدی یا فیشر هستند؟یکی از دوره های سنی که به وجود آمدن ترک مقعد در آنها شایع می باشد، نوزادی است. همچنین افراد مسن به دلیل کاهش جریان خون در ناحیه آنورکتال ، مستعد شقاق یا فیشر هستند. در حین زایمان طبیعی و پس از آن ، زنان به دلیل قرار گرفتن در معرض فشار زیاد معمولا به این عارضه مبتلا می شوند.همچنین افراد مبتلا به بیماریهای التهابی روده IBD توسط خطر ابتلا به این بیماری تهدید می شوند. زیرا التهابی که در پوشش روده ایجاد میشود ، بافت حساس اطراف مقعد را مستعد پارگی می کند.افرادی که به طور مکرر دچار یبوست می شوند نیز در معرض خطر افزایش ترک های مقعدی هستند. سفتی و دفع مدفوع بزرگ از شایع ترین دلایل ایجاد پارگی مقعدی است. تشخیص و معاینهپزشک معمولاً می تواند شقاق یا فیشر را به سادگی با معاینه بصری اطراف مقعد تشخیص دهد. با این حال ، در بعضی از موارد این زخم داخل کانال رکتوم بوده یا بین لبه های سوراخ مقعد ایجاد شده است. در این موارد ممکن است دکتر از روشهای دیگری برای معاینه کمک بگیرد که جواب قطعی تری دریافت کند.این روش ها شامل:

• آنوسکوپی : این روش معاینه به وسیله لوله ای باریک و کوتاه به نام آنوسکوپ انجام می شود که طی آن تمامی نقاط مقعد و راست روده قابل مشاهده و بررسی می باشند.


• کولونوسکوپی : به وسیله لوله ای به نام کولونوسکوپ که باریک و انعطاف پذیر است، تمامی قسمت های روده ی بزرگ قابل بررسی هستند.


• سیگموئیدوسکوپی : دکتر در این روش به وسیله ی لوله ای باریک به نام سیگموئیدوسکوپ تمامی قسمت های انتهایی روده ی بزرگ را بررسی می کند.


• بیوپسی یا نمونه برداری : مقعد که قسمتی کوچک از بافت ناحیه ی مقعدی به منظور بررسی های آزمایشگاهی برداشته می شود.

پس از معاینه پزشک متناسب با شرایط شما، بهترین راه درمان را انتخاب کرده و اقدام به انجام آن می نماید.روشهای درمان درد شقاقهمانطور که ذکر کردیم، این عارضه معمولا همراه با علائم ناراحت کننده ای می باشد که افراد مایل هستند هر چه زودتر از آنها راحت شوند. به همین دلیل اقدام به درمان آن از راه های مختلفی می کنند. لازم به ذکر است که پیش از هر اقدامی برای درمان، از نظر پزشک متخصص در این حوزه کاملا آگاه شوید و خودسرانه اقدام نکنید.انواع راه های درمان عبارتند از:درمان با لیزرلیزر CO2 یکی از ابزارهایی است که امروزه برای درمان بسیاری از بیماری ها و عارضه های پوستی مورد استفاده برترین پزشکان در تمام دنیا می باشد. همچنین به دلیل اینکه یک روش بدون عمل جراحی می باشد، در بین افراد محبوبیت دارد. طی لیزر درمانی با استفاده از تاباندن اشعه، هر گونه عفونت از بین رفته و زخم جوش خورده و مسدود می شود. از جمله مزیت های برجسته آن می توان به طول درمان بسیار کوتاه مدت و بی حسی موضعی اشاره کرد.عمل جراحی یا اسفنکتروتومیعمل جراحی شقاق یا اسفنکتروتومی در بیمارستان تحت بیهوشی یا بی حسی موضعی انجام می شود. از آنجا که شقاق به دلیل فشار بالا و اسپاسم مقعدی در عضلات اسفنکتر ایجاد شده است، جراح با استفاده از تیغ جراحی برش کوچکی کنار زخم شقاق ایجاد می کند تا از این فشار کاسته شود. در نتیجه به مرور زمان و به مدت تقریبا 6 هفته برای بهبودی زمان لازم است. معمولا در این روش، فرد تا زمان بهبودی کامل هنگام اجابت مزاج کمی درد دارد. از دیگر روشهای جراحی میتوان به فیشرکتومی نیز اشاره کرد.روشهای خانگی و گیاهیدرمان های خانگی یا گیاهی بیشتر جنبه پیشگیری و کمک به تسریع در روند درمان همراه روشهای جراحی و لیزر دارند. از جمله روش های خانگی و گیاهی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حمام سیتز


• غذا و غلات فیبر دار


• درمان با عسل


• روغن زیتون و نارگیل


• سرکه سیب و آلوئه ورا

روشهای داروییدر مراحل اولیه بیماری ممکن است افراد بتوانند با مراجعه به پزشک و تجویز تعدادی از دارو ها جلوی پیشرفت این زخم را گرفته و آن را درمان کنند. این روشهای عبارتند از:

• پماد دیلتیازم


• پماد نیتروگلیسیرین


• پماد ام جی


• آنتی فیشر

پیشگیریشقاق یکی از بیماریهای نشیمنگاهی است که افراد معمولا در مراحل ابتدایی متوجه آن نمی شوند. به همین دلیل همیشه نمی توان از به وجود آمدن زخم مقعدی جلوگیری کرد ، اما با اقدامات پیشگیرانه زیر می توانید خطر ابتلا به آن را کاهش دهید:

• خشک نگه داشتن ناحیه مقعدی


• نوشیدن مایعات فراوان


• خوردن غذاها و غلات فیبری


• ورزش منظم برای جلوگیری از یبوست


• معالجه اسهال بلافاصله از ابتلا


• تعویض مداوم پوشک نوزادان


• هنگام شستشو نشیمنگاه را به آرامی با صابون لطیف و آب گرم تمیز کنید

منبع: کلینیک اچ پی وی